Польшча лічыцца адной з самых прывабных краін для рэлакацыі беларускага бізнесу. Пры гэтым прадпрымальнікі, якія пераехалі за мяжу, больш схільныя адаптавацца і застацца ў краіне пераезду, чым вяртацца назад у Беларусь. Да такіх высноваў прыйшлі аўтары даследавання, якое правялі «Народнае апытанне», Цэнтр новых ідэй і Асацыяцыя беларускага бізнесу за мяжой (ABBA).
Даследаванне праводзілася ў фармаце анлайн-апытання сярод беларускай дыяспары ў перыяд 19−26 лютага 2023 года. Усяго аўтары даследавання апыталі 604 чалавекі, 76% з’ехалі з Беларусі ў 2020 годзе і пазней. 46% рэзідэнтаў жывуць у Польшчы, 10% — у Літве, 8% — у Грузіі, 7% — у Германіі. Сярод удзельнікаў апытання 18% склалі прадпрымальнікі (уключаючы 4% уладальнікаў бізнесу са штатам супрацоўнікаў і 14% — самазанятыя, фрылансеры або ІП), 29% — патэнцыйныя прадпрымальнікі (плануюць адкрыць сваю справу ў найбліжэйшыя 3 гады, у тым ліку 9% ужо робяць нейкія крокі), 53% не з’яўляюцца прадпрымальнікамі і не маюць намераў імі стаць (далей — «непрадпрымальнікі»).
«Даследаванне варта ўспрымаць хутчэй як ілюстрацыю трэндаў і тэндэнцый у беларускай дыяспары, чым як рэпрэзентацыйнае сацыялагічнае апытанне», — папярэджваюць аўтары.
Аўтары даследавання выявілі высокую прадпрымальніцкую актыўнасць сярод дыяспары. Сярод уладальнікаў кампаній са штатам супрацоўнікаў 9% склалі людзі да 30 гадоў. «Гэтая група вылучаецца на фоне астатніх і больш раннім часам пераезду за мяжу», — адзначаюць аўтары даследавання.
Аналітыкі адзначаюць агульны высокі ўзровень адукацыі ў дасягнутай выбарцы беларускіх эмігрантаў — 87% маюць вышэйшую адукацыю.
Яшчэ адна выснова, якую зрабілі аўтары апытання, — самай прывабнай краінай для індывідуальных прадпрымальнікаў аказалася Польшча: там жывуць 60% прадстаўнікоў сегменту.
Што з дастаткам рэлакаваных
Сярод апытаных самай паспяховай групай у фінансавым плане аказаліся дзейныя прадпрымальнікі: 56% паведамілі, што іх сем'і могуць дазволіць сабе купіць аўтамабіль. Следам ідзе група непрадпрымальнікаў, 75% якой эканамічна актыўныя, працуюць па найме. З іх 41% адказаў, што можа купіць аўтамабіль. Найменш паспяховыя — беларусы, якія толькі задумваюцца пра прадпрымальніцтва (31% далі такі адказ).
«Гэта сведчыць пра тое, што часам выбар беларускіх эмігрантаў на карысць прадпрымальніцтва можа быць прадыктаваны неабходнасцю», — падкрэсліваецца ў даследаванні. Пры гэтым больш за 50% як дзейных, так і будучых прадпрымальнікаў лічаць, што сёлета іх матэрыяльнае становішча палепшыцца.
Гендарная сітуацыя
Аўтары даследавання адзначылі, што сярод эмігрантаў, якія адкрылі сваю справу за мяжой, захоўваецца гендарны дысбаланс, фіксаваны і ўнутры краіны: жанчыны менш залучаныя ў прадпрымальніцтва.
Колькі тых, хто думае пра вяртанне ў Беларусь?
«Калі казаць пра планы вяртання на радзіму, то ў першую чаргу прасочваецца сувязь з часам выезду: тыя, хто з’ехаў нядаўна, з большай упэўненасцю паведамляюць пра свой намер вярнуцца. Аднак калі паглядзець на групу эмігрантаў, якія з’ехалі ў 2020 годзе і пазней, аказваецца, што прадпрымальнікі (у тым ліку патэнцыйныя) усё ж больш схільныя адаптавацца і застацца ў краіне пераезду», — гаворыцца ў даследаванні.
Сярод дзейных і патэнцыйных прадпрымальнікаў гэтай хвалі эміграцыі 35% апытаных заявілі, што «так, я адназначна вярнуся», яшчэ 37% выбралі адказ «так, хутчэй за ўсё, я вярнуся». Сярод прадпрымальнікаў гэты паказчык — 47%.
